Yaygın Gelişimsel Bozukluklar; erken çocukluk döneminde başlayan, gelişimin birçok alanında gecikme ya da gerileme şeklinde görülen spektrum bozukluktur. Temel olarak;
-
- Sosyal etkileşimin az olması ya da olmaması
- Dil gelişiminde ve iletişimde bozulma, gerileme olması
- Sınırlı ilgi ve stereotipik davranışların olması şeklinde kendini göstermektedir.
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Nedir?
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar’ın en temel özelliği iletişim kurmada zorluk ve buna bağlı olarak sosyal ilişkilerde zayıflıktır. Yenidoğan ve erken çocukluk döneminden itibaren gelişimsel farklılıklar söz konusu olabilmektedir: göz teması kurmama, ismi ile hitap edildiğinde bakmama, işaret parmağı ile objeleri göstermeme veya biri gösterdiğinde o yöne değil parmağa bakma, uzakta durma, arkadaşları ile ilişki kurma isteğinin olmaması.
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar’ın diğer bir özelliği dil gelişiminde gecikme veya dil becerisinin hiç kazanılamamasıdır. Zihinsel gelişimlerine baktığımızda IQ puanlarının oldukça farklı olduğunu görebiliriz.
Yaygın Gelişimsel Bozukluk belirtiler
- El-kol hareketleri, yüz ifadesi, göz kontağı gibi sözel olmayan iletişim becerilerinde bozulma
- Arkadaşlık kuramama
- Diğer insanlarla paylaşmama, ilgi belirtmeme
- Tensel temastan kaçınma
- Yalnız kalma isteği
- Çevrenin farkında olmama
- Uygun duygusal tepki verememe
- Konuşmanın olmaması, varsa az olması ya da kuralsız olması
- Ekolali
- Bir şey talep etmeme ya da çok sınırlı talepte bulunma
- Tekrarlayan hareketler
- Kalıp davranışlar, yeniliklere kapalı olma
- Bazı nesnelere aşırı bağlılık
- Anlamsız ve belirgin, korku, kaygı vb. belirtilerin hafif ve az olmasından, ağır ve çok olmasına değişmesi
Otizm ve diğer tüm yaygın gelişimsel bozuklukların neden olduğu henüz tam bilinmemektedir. En çok üzerinde çalışma yapılan YGB otizmdir. Bu çalışmalar, genetik yatkınlığın otizmin gelişmesindeki en önemli faktör olduğunu, çevresel faktörlerin ancak tetikleyici olabileceğini ortaya koymuştur.
Tek yumurta ikizlerinden birin de otizm olması durumun diğerinde de olma olasılığı %60-90 arasındadır. Bu oran çift yumurta ikizlerinde %3-10.dur. Tartışmalı olmakla beraber kurşun ve cıvaya maruz kalmanın da otizme neden olabildiği düşünülmektedir.
Yaygın Gelişimsel Bozuklukların iyileşme süreci bütüncül bir yaklaşımı içerir. Gelişimsel özel eğitim, duyu bütünleme terapisi, sosyal beceri eğitimi, gerekli durumlarda medikal müdahale ve anne-baba danışmanlığından oluşmaktadır.