ERGEN DANIŞMANLIĞI
Ergenlik nedir?
Ergenlik psikolojisinde çoğu kuramcı tarafından bu dönem “fırtına ve stres dönemi” olarak tanımlanır. Aynı zamanda bu durumun ergenlik gelişiminin doğal bir evresi olduğu ve kaçınılmaz olduğu ileri sürülmüştür.
ERGENLİK DÖNEMİNİ ANLAMAK
Zihinsel Yetersizlik olan Bireylerde Ergenlik
Fizİksel Değişimler
Ergenlik kendini vücutta ani değişimlerim meydana gelmesi ile gösterir. Boy uzaması görülür. Kızların vücudu yuvarlaklaşır, erkeklerin vücutları daha erkeksi şekle gelir. Sesler değişir. Tüylenme görülür. Tüylenmenin miktarı ve bölgesi cinsiyete göre farklılık gösterir. Kızlar adet görmeye başlar, erkeklerde uyku esnasında boşalma (gece boşalması) görülür.
Kişinin bedenindeki bu değişimlere uyum sağlaması genellikle strese sebep olur.
Kişi artık çocukluk bedeni yerine cinsel kimliği vurgulayan kadın/erkek bedenine sahip olmuştur. Değişen bedeninden ötürü utanma hissi ve bedenini gizleme ihtiyacı görülebilir. Bedenini başkalarıyla kıyaslama ve beğenmeme ergenlerde sıklıkla görülür.
Cinsel Değişim
Cinsellikle ilgili konulara ilgi ve merak başlar. Cinsel isteğin uyanması ile birlikte kendi kendini cinsel olarak tatmin (mastürbasyon) davranışı görülür. Ergenlikte mastürbasyon davranışı normaldir. Zihinsel yetersizliği olan bireyler sıklıkla ve sosyal ortamlarda görülen mastürbasyon davranışı gösterdiğinde kontrol etmesi için bireye özel eğitim verilmelidir. Eğitimle engelli bireyin cinsel dürtülerini sosyal ortamlarda kontrol etme becerisi sağlanamazsa psikologtan destek alınmalıdır.
Cinsel dürtülerin artması ile birlikte ergenlikte aşık olma görülebilir. Duygusal yoğunluk fazla olduğu için ergenlik dönemindeki aşklar da genellikle tutkuludur. Karşılıksız ve imkânsız aşklar bu dönemde görülen yaygın duygusal sorunlardır.
Aile İçi İlişkiler ve Kimlik Gelişimi
Kişi “Ben kimim?” sorusunun yanıtını bulmaya çalışır. Kimliğin oluşmasında yaşıtların ve iletişim kurduğu bireylerin katkısı büyüktür. Bunun yanı sıra herkesten farklı olma ihtiyacı da ergenlik döneminin özelliklerindendir.
Ergen kendi bireyselliğini ve kimliğini ispatlama eğilimindedir. Bundan dolayı asilik ve zaman zaman ailesine karşı gelme eğilimi görülür. Ebeveynleri ile erken çocukluk döneminde çatışmalı ilişkiler yaşamışsa bu ilişki ergenlik döneminde de görülecektir. Bundan kaçınmak için kişi ailesinden uzaklaşır ve kendine idol olarak benimsediği kişilerle iletişim kurmak ister. Bu idol kişiler ergen kişi için karizmatik ve popülerliği olan kişilerdir.
Ergenlik döneminde kişi kendi kimliğini gerçekleştirmek için kendisine benzeyen arkadaş çevresi içine girer. Sosyal medya araçları sayesinde ortak ilgi ve zevklerinin olduğu gruplara sanal ortamlarda da girebilir, arkadaşlıklar edinebilirler. Bu arkadaş çevresinin fikirleri artık onun için ailesinden daha değerlidir.
Zihinsel yetersizliği olan bireyler engellerinden ötürü ergenliğin getirdiği aileden biraz uzaklaşıp bağımsızlaşma deneyimini genellikle yaşayamazlar. Bu sebeple onların ergenliği aileleri ile çocukluk döneminde olduğu gibi sıklıkla iç içe oldukları bir dönemdir. Bu iç içelik fazlalaştığında da anne-baba ile çatıştığı ya da içten gelen dürtülerini bastırıp ebeveynleri ile aşırı uyumlu olduğu görülebilir.
Zihinsel yetersizliği olan bireylerin arkadaş ortamları kısıtlı olduğundan onlar için daha çok özel eğitime gittikleri ortamdaki kişiler, genellikle öğretmenleri özdeşim kurdukları ve davranışlarını örnek aldıkları idol kişidir.
Duygusal Değişimler
Tüm değişimler değerlendirildiğinde görünen odur ki ergenlik döneminde çocukluk döneminin durağanlığı artık sona ermiştir. Cinsel dürtülerin canlanması ile birlikte ergen kişi içten gelen dürtülerini kontrol altına almak için oldukça çaba sarf eder. Dürtülerini kontrol etmek için dürtülerini aşırı derecede bastırabilir. Bunun sonucunda iç gerilimi artar. Dürtülerini kontrol edemeyerek gerilimini dışarı yöneltirse asi ve saldırgan davranışlar sergileyebilir.
bu iniş çıkışlarla birlikte duygulardaki ani iniş çıkışlar da sıklıkla görülür. Kendini çok mutlu hissederken bir anda üzgün hissedebilir.
Ergenin yaşadığı ruhsal sorunlarla ilgili olarak ebeveynler çocuklarına nasıl davranması gerektiği konusunda bocalayıp psikologdan destek almak isteyebilir. Eğer ergen kişinin zihinsel yetersizliği var ise öncelikle ailenin danışmanlık desteği alması önemlidir.
Ergen Danışmanlığında Destek Verilen Hzimetler
- Ergen bireylerin sağlığını korumak ve geliştirmek için; öğrencilerimize ve ailelerine bilgilendirme
- Sorumluluk alabilmelerinin sağlanarak, ebeveynlerin katkısını geliştirme
- İstenmeyen davranışların engellenmesi için temel önlemlerin sağlanması
- Ergen bireylerin şiddetle karşılaşmasını önlemek için güvenli çevre oluşturulması
- Destek hizmetler hakkında bilgilendirme ve yaşam becerilerinin kazandırılması hedeflenmesi
- Yaşa ve düzeye uygun cinsel eğitim verilmesi
- Beslenme ve hareketli yaşam için ortamın sağlanması
- Ruh sağlığı, madde/ilaç kullanımı ve kendine zarar verme, davranış bozuklukları hakkında aile ve ergen ile birlikte çalışmalar yürütülmektedir.